ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία

Οι Δημοκρατίες μετά την πτώση του Τείχους: Κρίσεις και μεταβάσεις

Σωτήρης Ριζάς, Κέντρο Έρευνας Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σήμανε, προσωρινά όπως αποδείχθηκε, την επικράτηση της φιλεύθερης δημοκρατίας και της οικονομίας της αγοράς ως του μόνου προτύπου πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης. Τη στιγμή εκείνη η εξέλιξη αυτή θεωρήθηκε ως το «Τέλος της Ιστορίας». Τριάντα χρόνια μετά, η περίοδος αυτή της φιλελεύθερης ηγεμονίας φαίνεται να κλείνει ή να έχει τεθεί σε σοβαρή δοκιμασία υπό την πίεση ιδίως λαϊκιστικών-εθνικιστικών κομμάτων. Στο πλαίσιο μιας πρώτης απόπειρας ιστορικοποίησής της  απoκλήθηκε, πιο ευρηματικά, από τον Simon Reid-Henry Empire of Democracy.

Ο σκοπός του του μαθήματος είναι  να παρουσιάσει ένα ιστορικό πλαίσιο των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών τάσεων που επικράτησαν με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1989 αλλά και την αμφισβήτηση και την κρίση των κυρίαρχων στρατηγικών στις τρεις δεκαετίες που ακολούθησαν την Πτώση του Τείχους.

Διάρθρωση μαθήματος

1. Το υπόβαθρο: Η δεκαετία του ’70.

Πετρελαϊκές κρίσεις και κρίσεις της παραδοσιακής βιομηχανίας. Η έλευση της «μεταβιομηχανικής κοινωνίας».

Η κρίση της σοσιαλδημοκρατία. Η άνοδος του νεοφιλελευθερισμού. Το τέλος της Ύφεσης.

2. Η αποσάρθρωση του Ανατολικού μπλοκ.

Πολιτική και κοινωνική κρίση στην Πολωνία.

«Ανασυγκρότηση και διαφάνεια» στη Σοβιετική Ένωση.

3. Η Πτώση του Τείχους και η διάλυση της Σοβιετικής  Ένωσης

4. Η Νέα Ευρώπη, η ενοποίηση της Γερμανίας, η Ευρωπαϊκή νομισματική ένωση

5. Η Παγκοσμιοποίηση:  Τεχνολογίες, απελευθέρωση κίνησης κεφαλαίων, πολιτισμική σύγκλιση και συγκρούσεις

6. Η δεκαετία του’90: Η κυριαρχία της αγοράς.

Ο «Τρίτος Δρόμος: Clinton, Blair, Schroeder

Η διεύρυνση προς την Ανατολή: ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση

7. Οι πόλεμοι: Γιουγκοσλαβία και Μέση Ανατολή

8. Η 11^η Σεπτεμβρίου:  Ένας «Πόλεμος των Πολιτισμών»;.  Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, ο «εσωτερικός εχθρός» και η κάμψη των ατομικών δικαιωμάτων.

9. Η πρόσκληση της Ασίας: Η άν οδος της Κίνας. Συνολική ανάπτυξη ή παιχνίδ μηδενικού αθροίσματος.

Η μετανάστευση

10. 2008: Η μεγάλη κρίση. Η διαχείριση  της κρίσης και οι αντισυστημικές πολιτικές δυνάμεις

11. Επανάληψη

12. Επανάληψη

Βασική βιβλιογραφία

Simon Reid Henry, Empire of Democracy. The Remaking of the West since the Cold War

Tony Judt, Postwar

Barry Eichengreen, The Populist Temptation: Economic Grievance and Political Reaction in the Modern Era

Barry Eichengreen, Hall of Mirrors: The Great Depression, The Great Recession and the Uses-and Misuses-of History

Dani Rodrik, The Globalization Paradox: Democracy and the Future of the World Economy

Gideon Rachman, Easternization: Asia’s Rise and America’s Decline from Obama to Trump and Beyond

Vladislav Zubok, Collapse: The Fall of the Soviet Union