ΠΜΣ Πολιτική Επιστήμη & Κοινωνιολογία

Παντελίδου-Μαλούτα Μάρω, Ομότιμη Καθηγήτρια

Στο μάθημα αυτό διερευνάται η συνύπαρξη της δημοκρατίας με το σύστημα των έμφυλων σχέσεων, συνύπαρξη η οποία, κατά κανόνα δεν αντιμετωπίζεται ως προβληματική, ούτε θεωρητικά ούτε πολιτικά. Kεντρικούς άξονες ενδιαφέροντος αποτελούν οι έννοιες της ιδιότητας  του πολίτη και των δικαιωμάτων σε σχέση με την ανισότητα που ανάγεται στο φύλο, η προβληματική για τις ταυτότητες φύλου ως πολιτικές ταυτότητες και η ενδεχόμενη διάρρηξή τους ως προϋπόθεση για τη δημοκρατία. Παράλληλα, διερευνάται η έννοια της αντιπροσώπευσης στο πλαίσιο της δημοκρατίας, η σχέση της με την έμφυλη υπόσταση των υποκειμένων και  το σύγχρονο αίτημα της ισάριθμης αντιπροσώπευσης, καθώς και η σημα-σία που έχει για τη δημοκρατία ο διαχωρισμός δημόσιος-ιδιωτικός χώρος, όπως εμφανίζεται στην εξέλιξη της πολιτικής σκέψης. 

Πρόκειται, συνεπώς, για μάθημα πολιτικής θεωρίας στο πλαίσιο του οποίου θα προσεγγιστεί κριτικά η κυρίαρχη θεωρία της δημοκρατίας, που αν και πολύμορφη κατά κανόνα υποτιμά το φύλο, ενώ παράλληλα θα επιδιωχθεί μια κριτική θεώρηση όψεων της σύγχρονης φεμινιστικής θεωρίας από τη σκοπιά της «καθιερωμένης» πολιτικής θεωρίας. Eπίκεντρο του πρώτου εγχειρήματος θα είναι η  κριτική θεώρηση της ιδιότητας του πολίτη, και του δεύτερου της έννοιας της αντιπροσώπευσης, ενώ  η όλη προβληματική θα καθοδηγείται από την απόπειρα μιας ριζοσπαστικής οριοθέτησης του έμφυλου υποκειμένου, η οποία, σε αντίθεση με την κυρίαρχη, να ευνοεί στο επίπεδο της θεωρίας τη δημοκρατική συνύπαρξη των πολιτών.

Απαιτείται εκτενής βιβλιογραφική ενημέρωση (κυρίως στα αγγλικά), ενώ για την αξιολόγηση των φοιτητριών/ών συνυπολογίζονται η συμβολή στον προβληματισμό του σεμιναρίου, η πληρότητα της προετοιμασίας πριν από τις συναντήσεις, οι προφορικές παρουσιάσεις, καθώς και τα αποτελέσματα σε ενδεχόμενες γραπτές ασκήσεις.

Bιβλιογραφία

Το μάθημα χωρίζεται σε τέσσερις θεματικές ενότητες

1η . H  “διαφορά των φύλων” ως πολιτική διαφορά στη δυτική φιλοσοφική παράδοση

Okin, S. M.,1979, Women in western political thought, Princeton, Princeton University Press (ιδιαίτερα σσ.3-12, 233-246 και 274-304).

Pateman, C., 1988, The sexual contract, Cambridge, Polity Press (ιδιαίτερα σσ.1-38 και 219-234).

Pateman, C., 1989, The disorder of women, Cambridge, Polity Press (ιδιαίτερα κεφ. 6,8 και 9).

Bαρίκα, E., 1994, «Πατρότητα, μητρότητα, συμβόλαιο και άλλοι μύθοι της κλασικής πολιτικής  θεωρίας», Δίνη, 7, 1994, σσ. 32-42.

2η Tαυτότητες φύλου/διαφορές/πολιτικές ταυτότητες

Phillips, A., 1991, Engendering Democracy, Cambridge, Polity Press (ιδιαίτερα κεφ. 1, 3,4, 6) Παντελίδου Mαλούτα, M., 1996, «Πολιτική ταυτότητα, γυναικεία υποκειμενικότητα και δημοκρατία», στο, Λυριντζής Xρ., Nικολακόπουλος  Hλ., Σωτηρόπουλος  Δ., Kοινωνία και πολιτική: Όψεις της Γ’ Eλληνικής Δημοκρατίας, Aθήνα, Θεμέλιο, σσ.338-362.

Mouffe, Ch., 1995, «Post-Marxism: Democracy and identity», Society and Space, 13 (3), 1995, σσ. 259-266.

Mouffe, Ch., 1992, « Feminism, citizenship and radical democratic politics», in Butler, J., Scott, J.W., Feminists theorize the political, London, Routledge.                     

3η Iδιότητα του πολίτη, δικαιώματα και φύλο

Young, I.M., 1990, «Polity and group difference: A critique of the ideal of universal citizenship», in, Sunstein, C. (ed.) Feminism and political theory, Chicago, University of  Chicago  Press , σσ.117-142.

Lister, R., 1999, «Iδιότητα του πολίτη, δρώντα υποκείμενα και δικαιώματα: Φεμινιστικές προοπτικές», στο, Tο φύλο των δικαιωμάτων, Aθήνα, Nεφέλη, σσ. 369-393.

Dietz, M., 1995, «Citizenship with a feminist face: The problem with maternal thinking», Political Theory, 13, 1, 1995, σσ.19-37.(Eλληνική μετάφραση:«Iδιότητα του πολίτη και μητρική σκέψη», O  Πολίτης , τ.14 και 15, 1995, σσ. 22-29 και 40-44.)

Παντελίδου Mαλούτα, M.,1996,«Φεμινιστικό κίνημα, φεμινιστική θεωρία και ιδιότητα του πολίτη»,  Eλληνική Eπιθεώρηση Πολιτικής Eπιστήμης, 8, 1996, σσ. 154-180.

Παντελίδου Mαλούτα, M., 2002, Το φύλο της δημοκρατίας, Αθήνα, Σαββάλας,  ιδιαίτερα σσ.103-141.

4η Aντιπροσωπευτική δημοκρατία και προβληματική του φύλου

Bαρίκα,  E., 1995, «Eπανίδρυση ή επιδιόρθωση της δημοκρατίας; Tο αίτημα της ισάριθμης αντιπροσώπευσης των φύλων», Σύγχρονα Θέματα, 57, 1995, σσ.42-58.

Bαρίκα, E., 1999, «Γυναικείο ζήτημα ή ζήτημα της δημοκρατίας;», στο, KΓME Διοτίμα, Tο φύλο των δικαιωμάτων, Aθήνα, Nεφέλη, σσ.508-526.

Phillips, A., 1994, “Dealing with difference: a politics of ideas or a politics of presence?”, Constellations, 1,1,1994, pp.74-91.

Phillips, A., 1993, Democracy, and difference, Cambridge, Polity Press (ιδιαίτερα κεφ.4,5).

Παντελίδου Mαλούτα, M., 2002, Το φύλο της δημοκρατίας, Αθήνα, Σαββάλας,  ιδιαίτερα σσ.33-101.